Ο βήχας και ο συριγμός είναι από τα πιο συχνά συμπτώματα που ανησυχούν τους γονείς όταν αφορούν το παιδί τους. Ο συριγμός είναι ένας χαρακτηριστικός ήχος που ακούγεται κυρίως στην εκπνοή, σαν «σφύριγμα» ή «βράσιμο» στο στήθος, και προκύπτει όταν οι μικροί αεραγωγοί στους πνεύμονες στενέψουν και ο αέρας περνά πιο δύσκολα. Αν και πολλοί γονείς συνδέουν τον συριγμό με το άσθμα, η αλήθεια είναι ότι δεν σημαίνει πάντα πως το παιδί πάσχει από άσθμα.
Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, μια πολύ συχνή αιτία συριγμού είναι οι ιώσεις του αναπνευστικού. Πολλά παιδιά ηλικίας από 1 έως 6 ετών εμφανίζουν συριγμό και βήχα μόνο όταν περνούν ένα κρυολόγημα ή άλλη ίωση. Στο διάστημα που είναι υγιή δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται μετα-ιογενής συριγμός ή post–viral wheeze. Είναι κάτι αρκετά συχνό, που συμβαίνει σε περίπου ένα στα τρία παιδιά σε αυτήν την ηλικία, και συνήθως βελτιώνεται ή εξαφανίζεται όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, οι πνεύμονες ωριμάζουν και οι αεραγωγοί τους μεγαλώνουν.
Αντίθετα, το παιδικό άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση των αεραγωγών. Τα παιδιά με άσθμα έχουν αεραγωγούς που αντιδρούν υπερβολικά όχι μόνο σε ιούς, αλλά και σε άλλα ερεθίσματα όπως η σκόνη, η γύρη, το τρίχωμα ζώων, η άσκηση ή ακόμη και το ψύχος. Έτσι, τα συμπτώματα δεν περιορίζονται μόνο στις ιώσεις. Ένα παιδί με άσθμα μπορεί να έχει βήχα που το ξυπνάει τη νύχτα, να εμφανίζει δυσκολία στην αναπνοή ή βήχα όταν τρέχει ή παίζει, και να επιδεινώνεται όταν έρχεται σε επαφή με αλλεργιογόνα. Συχνά συνυπάρχουν και άλλες αλλεργικές παθήσεις, όπως αλλεργική ρινίτιδα ή ατοπική δερματίτιδα.
Η διάγνωση του άσθματος στα μικρά παιδιά είναι δύσκολη, γιατί κάτω από την ηλικία των πέντε ετών δεν μπορούμε να κάνουμε αξιόπιστες εξετάσεις αναπνευστικής λειτουργίας, όπως η σπιρομέτρηση. Επίσης, τα συμπτώματα μοιάζουν πολύ: ένα παιδί με μετα-ιογενή συριγμό μπορεί να έχει εικόνα παρόμοια με παιδί με άσθμα όταν είναι άρρωστο. Για τον λόγο αυτό ο γιατρός βασίζεται στο ιστορικό, στα μοτίβα με τα οποία εμφανίζονται τα συμπτώματα και στην ανταπόκριση στη θεραπεία. Υπάρχουν και ειδικά κριτήρια, όπως ο Δείκτης Πρόβλεψης Άσθματος (Asthma Predictive Index), που βοηθούν να εκτιμηθεί αν ένα παιδί έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει εμμένον άσθμα στο μέλλον.
Οι διαφορές στη θεραπεία είναι σημαντικές. Στον μετα-ιογενή συριγμό η αντιμετώπιση είναι κυρίως ανακουφιστική με τη χρήση εισπνεόμενων βρογχοδιασταλτικών (π.χ. σαλβουταμόλη) κατά τη διάρκεια της κρίσης. Σε ορισμένα παιδιά με πολύ συχνά ή σοβαρά επεισόδια μπορεί να συστηθεί διαλείπουσα χρήση εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών στην αρχή μιας ίωσης, αλλά καθημερινή, μακροχρόνια αγωγή συνήθως δεν χρειάζεται. Στο παιδικό άσθμα όμως η εικόνα είναι διαφορετική. Επειδή πρόκειται για μια χρόνια πάθηση, συχνά απαιτείται καθημερινή θεραπεία ελέγχου με εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, ώστε να μειωθεί η φλεγμονή στους αεραγωγούς και να προληφθούν οι κρίσεις. Τα εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά χρησιμοποιούνται σε κρίση για άμεση ανακούφιση, αλλά δεν αρκούν από μόνα τους.
Για τους γονείς είναι σημαντικό να θυμούνται ότι ο συριγμός δεν σημαίνει πάντα άσθμα. Στα περισσότερα μικρά παιδιά σχετίζεται με ιώσεις και τείνει να υποχωρεί με την ηλικία. Ωστόσο, όταν τα συμπτώματα εμφανίζονται και χωρίς ίωση, όταν το παιδί ξυπνάει τη νύχτα από βήχα ή όταν τα προβλήματα εμφανίζονται με την άσκηση ή σε περιβάλλον με αλλεργιογόνα, τότε είναι πιθανότερο να πρόκειται για παιδικό άσθμα. Σε κάθε περίπτωση, η σωστή διάγνωση και η απόφαση για θεραπεία ανήκει στον παιδίατρο ή τον αλλεργιολόγο, που θα εκτιμήσει την πορεία και τις ανάγκες του παιδιού, ώστε να λάβει ακριβώς τη φροντίδα που χρειάζεται – ούτε λιγότερη, ούτε περισσότερη.
